Er zijn verschillende redenen om geen vlees te eten. Wie daarvoor kiest, moet wel andere soorten eiwit eten: ei, vis, zuivelproducten, of plantaardige eiwitten. Belangrijk is om voldoende aminozuren binnen te krijgen. In de winkel zijn veel kant-en-klare vleesvervangers te koop, maar zelf een alternatief voor vlees klaarmaken kan ook.

Minder of geen vlees eten is goed voor mensen, dieren en het milieu. Maar eiwitten eten moeten we zeker wel. Een creatieve keukenprins(es) kan alles maken. Maar wie slechts af en toe vlees vervangt door iets anders, kan lekker makkelijk in de winkel een keuze doen uit diverse kant-en-klare vleesvervangers.

Wie af en toe wilde kiezen voor een vleesvervanger van Proviand, vist voorlopig achter het net. De fabrikant is failliet. Het is nog niet bekend of er een doorstart komt. Proviand werd gemaakt van louter Nederlandse groenten, aangevuld met kruiden. Het product werd sinds twee jaar geleden verkocht, sinds enige tijd alleen via Albert Heijn.

Het grote Nederlandse vleesconcern Vion bouwt een runderslachterij in Leeuwarden om tot een fabriek waar alleen nog vleesvervangers worden gemaakt. Dat mag gerust worden gezien als een mijlpaaltje in de transitie van 'elke dag vlees op tafel' naar 'eet vooral plantaardig eiwit'. De runderen worden overigens wel nog altijd geslacht, maar op een andere plek. Vion produceerde al diverse niet-dierlijke eiwitproducten, gewoonlijk 'vleesvervangers' genoemd, maar breidt die productie uit nu daar voortdurend veel vraag naar is.

Vleesbedrijven handelen gewoonlijk in geslachte koeien, varkens en andere dieren, maar breiden hun business nu uit naar kweekvlees en vleesvervangers. Dat is een rationele overweging: de West-Europese markt voor vlees groeit al enige tijd niet meer en lijkt te zullen afnemen. "De consument wil proteïne. Dat kan met vlees. En dat kan met plantaardige eiwitten", zei John Morssink, financieel directeur van vleesconcern Vion tegen het Financieele Dagblad.

Vlees is een luxe product: het is makkelijk en lekker, maar niet nodig. Makkelijk – omdat je daarmee in één keer veel noodzakelijke eiwitten (aminozuren) binnen krijgt. Lekker - nou ja, dat is een kwestie van smaak. Dat het niet nodig is, bewijzen de vele blozend gezonde vegetariërs.

Het is binnenkort mogelijk om sojabonen te oogsten die een flinke hoeveelheid varkensvlees bevatten. Dat is het resultaat van een bijzondere vorm van genetische manipulatie: in sojabonen is een stukje genetisch materiaal van varkens ingebouwd. Dit product wordt 'piggy sooy' genoemd, een engelstalige woordspeling van pig (varken) en soy (soja). In Nederland en Europa zal het niet te koop zijn.

Soja is een heel bijzonder gewas. De bonen bevatten erg veel eiwit en vet, en er zijn enorm veel basis-voedingsmiddelen van te maken: olie, meel en 'kaas'. Het afval dat resteert, is bovendien heel geschikt als veevoer. De boon wordt ook gebruik om autobrandstof ('biodiesel') van te maken.

Veehouderij en vlees eten zijn verantwoordelijk voor vrij veel schade aan het milieu. Daarom is het goed om te proberen om eiwitten (proteïne) meer en vaker te halen uit planten dan uit dieren. Omdat overheid, wetenschap en bedrijfsleven de noodzaak van deze ‘proteïnetransitie’ inzien, werken zij samen in de Green Protein Alliance.

Verse pasta in de vorm van fusilli ('wokkels'), gemaakt van rode linzen, is het product dat de 'Jaarprijs goede voeding 2019' heeft gewonnen. Dit is een prijs die de voedingsindustrie aan zichzelf, of beter: een van de bedrijven, toekent. Criterium vor deze prijs is dat het gaat om een technisch relatief nieuw product, dat een bijdrage levert aan een gezond voedingspatroon voor brede lagen van de bevolking.

Bonen en erwten zijn bijzonder: je kunt ze eten als groente, gebruiken in plaats van aardappelen, of als vleesvervanger. Maar het meest bijzonder is . . . dat ze zo gewoon zijn. Zelfs zó gewoon dat bijna niemand ze echt waardeert. Ten onrechte!

Een meerderheid van de Tweede kamer wil dat de overheid stimulerend optreedt bij de ontwikkeling van kweekvlees, omdat dat veel voordelen biedt ten opzicht van de intensieve veehouderij. Minister Carola Schouten van Landbouw is het daar echter niet mee eens. Zij denkt dat kweekvlees hooguit een aanvulling wordt op 'gewoon' vlees en meent dat 'de markt' dit prima kan aanpakken. Zij zei dit 30 januari 2020 in een debat in het parlement over kweekvlees.

Noten zijn vrij vet. Toch kunnen ze – raar maar waar – helpen om af te vallen. Want je kunt er snel een vol gevoel van hebben, terwijl het om heel gezond vet gaat. Bovendien bevatten ze veel vezels, en dat is 'bevorderlijk voor de stoelgang': makkelijk poepen dus.

De meeste mensen vinden vlees eten lekker. Bovendien biedt vlees diverse eiwitten die belangrijk zijn voor onze gezondheid. Helaas gaat de productie van vlees gepaard met ernstige milieuproblemen (stikstof, ammoniak). Die problemen staan onder meer hier en hier beschreven op de website van Schouten Food, producent van plantaardig eiwitrijke voeding. Maar lees het nu snel, want boze (vleesproducerende) boeren hebben met een tractor-blokkade geëist dat Schouten de teksten op de website aanpast.

'Kip in een nieuw jasje', zo noemt fabrikant Enough zijn nieuwe product Abunda: eiwit geproduceerd door schimmels. De vergelijking met kip is omdat dit industrieel vervaardigde eiwit veelzijdig bruikbaar zal zijn in talloze gerechten en eiwitrijke producten. Bedoeling is om in eerste instantie 10.000 ton per jaar te produceren, maar dat duurt nog even want de bouw van de fabriek in Sas van Gent is pas vorige week begonnen.

Eiwit heeft een mens nodig in zijn voedsel, absoluut. Maar dat hoeft niet per op de traditionele manier, dus van vlees, kip of vis, of zuivel en eieren. Steeds slimmer zijn de methoden om eiwit te winnen uit planten of uit niet-traditionele dieren zoals insecten of wormen. Het kan zelfs uit afvalresten van planten, zoals uienschillen, knoflookresten of zelfs schimmels. Maar daarvoor moeten boeren, bedrijven en de politiek wel aan de slag, en graag snel, zo beschrijft een artikel van NOS.

Eiwitten zijn een van de drie hoofdbestanddelen waaruit al ons voedsel bestaat; de andere twee zijn vetten en koolhydraten. Eiwitten (ook wel proteïnen genoemd) zijn bij uitstek de bouwstoffen voor ons lichaam. Alle onderdelen van ons lijf bevatten eiwitten.

Gaan we massaal over op kweekvlees? Komen er 3D-geprinte ziekenhuismaaltijden? Dat soort vragen komen aan de orde tijdens ‘Food to be’, een expositie van 30 mei t/m 5 juni in Eindhoven. Met onder meer op 1 juni discussie met staatssecretaris Martijn van Dam over zijn ‘Visiedocument voeding’ (download pdf).