Zoutvervangers bestaan niet écht. Wel zijn er diverse mogelijkheden om minder (natriumhoudend) zout in het eten te doen en toch de volle smaak te krijgen. Of beter zelfs: een nog vollere smaak! Gewoon door slim kruiden en specerijen te gebruiken.
Kaliumzout
De simpelste vervanger van gewoon keukenzout (natrium-chloride, en het is vooral een teveel aan natrium dat schadelijk is) is zout met veel kalium in plaats van natrium. Dat smaakt minder zout, en helaas ook een beetje bitter. Een andere optie is natrium te vervangen door magnesium, maar ook dat valt meestal niet goed in de smaak.
Jodium niet vergeten
Vooropgesteld dit: wie radicaal zijn zoutgebruik wil verminderen, moet er wel op toezien voldoende jodium binnen te krijgen. Jodium hebben we (in kleine hoeveelheden) echt nodig, en omdat het bijna nergens in zit, is het soms toegevoegd aan gewoon keukenzout en altijd (wettelijk verplicht) aan zout in brood. Vaak is dat onze enige bron van jodium.
Zeezout, keltisch zout, himalaya zout
Zeezout bestaat meestal voor pakweg 99% gewoon uit natriumchloride, dus dat maakt geen verschil; schoner dan 'gewoon' zout is het ook niet, eerder juist vervuild met zware metalen. Wel kan zout uit bijvoorbeeld de Dode Zee een flink andere samenstelling hebben. Dit laatste kan ook gelden voor zogeheten keltisch zout, himalayazout of welke exotische (en prijzige!) variant ook. Het enige 'gezonde' daaraan is dat het minder natrium bevat.
Mengsel van kruiden en specerijen
Een perfecte manier om de smaak van voedsel goed tot zijn recht te laten komen zonder (of met minder) zout is het gebruik van een mengsel van kruiden en specerijen. De precieze samenstelling van dit mengsel is een kwestie van ... smaak! Dus probeer en experimenteer zelf. Lees ook ons artikel over het verschil tussen kruiden en specerijen.
Specerijen
Specerijen zijn meestal sterke smaakmakers – ze passen daarom ook lang niet bij alle soorten eten. Specerijen komen vrijwel altijd uit de (sub)tropen. Ga eens snuffelen of proeven bij een Marokkaanse winkel of een Indonesische toko. Ook uit China komt een keur aan kruiden, maar verzeker je er wel van dat ze ‘schoon’ zijn, dus liefst onbespoten en onvermengd.
Kruidnagel en peper
Vergeet de ouderwetse kruidnagel niet. Die is vaak goed te gebruiken in een zelf samen te stellen zoutvervanger; maal de boel wel fijn, of gebruik kruidnagelpoeder. En natuurlijk gewone zwarte of witte peper, bij voorkeur vers gemalen uit de hele korrel. Hetzelfde geldt voor nootmuskaat. Kaneel is niet pittig, maar kan wel een sterke smaaksensatie geven.
Kruiden van eigen bodem
Kruiden kennen we vooral van eigen bodem (Europa). Veel kruiden moeten het meer hebben van hun geur dan de smaak, maar er zitten beslist ook goede smaakmakers bij. Bijvoorbeeld:
- Mosterdzaad, kan zeer pittig zijn; plet de zaadjes
- Mierikswortel, ook wel ‘witte mosterd’ genoemd
- Lavas, of maggiplant
- Knoflook
- Gember
- Ui, rode ui, bos-uitjes, lente-uitjes, bieslook
- Koriander
- Tijm, meer geur dan smaak, en dat geldt ook voor rozemarijn, oregano, peterselie, laurier, marjolein, basillicum, munt, dille.
Daarnaast is er nog een grote hoeveelheid kruiden die meestal een wat zachtere of subtiele smaak hebben. Ze zijn naar believen goed te gebruiken om mogelijk iets té scherpe smaken wat te dempen, of om de juiste balans in een eigen mengsel te laten ontstaan. Probeer het rustig zelf uit.
Kruidenwijzen van de Nierstichting
De Nierstichting, die uiteraard veel weet over de werking van zout in je lichaam, heeft een handige Kruidenwijzer. Je kunt daar voor zo'n vijftig producten of gerechten zien welke kruiden- of specerijenmengsels er goed bij passen, en omgekeerd: welke kruiden of specerijen goed passen bij welke soorten voeding.