Als er bij de productie van voedsel iets mis gaat, kan dat dodelijke gevolgen hebben. Daarom moet een voedselproducent zijn organisatie zó inrichten dat, als er toch een fout wordt gemaakt, deze altijd tijdig wordt ontdekt en teniet gedaan.
Zo'n waterdichte controle is zeker mogelijk, omdat er allerlei kwaliteitsgarantiesystemen zijn om fouten tijdig op te sporen of te voorkomen. Het belangrijkste systeem is HACCP.
Tracking en tracing
Fouten of ongelukken met voeding kunnen ook ná de productie in een fabriek ontstaan. Om dan alsnog te kunnen ingrijpen zijn voedselproducten daarom verplicht om zo goed mogelijk te volgen (tracken) waar hun producten heen gaan. Omgekeerd moeten bijvoorbeeld supermarkten kunnen terugzoeken (traceren) waar hun producten precies vandaan komen.
Voor het opzetten van een systeem van 'tracking and tracing' bestaan veel modellen, inclusief het onvermijdelijke leger aan adviseurs en cursussen. Sinds 1 januari 2005 is het in de hele Europese Unie verplicht.
Voorbeeld: kip en kalfsvlees
Een voorbeeld van tracking en tracing levert Peters Farm, producent van kalfvlees. Wie verpakt vlees van dit merk koopt, kan de code van de verpakking intikken op een website, en kan dan zien van welke boerderij het beest afkomstig was dat het betreffende stukje vlees leverde.
Een vergelijkbare aanpak heeft kipvleesproducent Friki. Ook kippenvleesproducent Pingo doet veel aan tracking en tracing; dat is prima beschreven op hun website, maar voor consumenten niet te controleren.
Producten van de natuur
Appels, aardbeien, bloemkool en allerlei andere soorten groenten en fruit worden niet 'gemaakt' in een fabriek, maar groeien in de natuur, en soms in een kas. Toch is ook hier sprake van een zeker productieproces, door het gebruik van turborassen, high-tech en bestrijdingsmiddelen.
Restanten van die middelen horen niet op de producten te zitten. Als dat toch zo is, mag het slechts gaan om extreem geringe hoeveelheden, die bovendien absoluut geen gevaar voor de gezondheid mogen vormen.
Veel controle
Strenge controles kunnen eraan bijdragen dat er bijna nooit groente of fruit in de winkel ligt met restanten gif erop of erin. Of vlees met Salmonella of andere schadelijke bacteriën. Voedselvergiftiging is eigenlijk altijd te voorkomen.
De Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) heeft een aparte website voor waarschuwingen over voedselproductie waarmee iets niet in orde is.
Ondanks allerlei controles is vooral waakzaamheid van consumenten zelf een goede waarborg dat knoeiers geen kans krijgen. Een goed initiatief is Weet wat je eet. Die stelt elke vervuiling van voedsel aan de kaak, en vermeldt het gedrag van perse supermarkts op dit punt.
• De Rijksoverheid delegeert het thema voedselveiligheid geheel aan de VWA (Voedings- en Waren Autoriteit).
• De Europese Commissie heeft inmiddels veel beslissingen genomen over voedselveiligheid, die in princiep voor alle EU-landen gelden.
• Ook de Belgische overheid is schoon voedsel een zorg, wat onder meer blijkt uit de brochure 'Weten over Eten'.
• Als het gaat om het feitelijk opsporen van verontreinigingen in voeding is het instituut Rikilt een autoriteit van formaat.
Zelf goed opletten
Absoluut onmisbaar voor goed en veilig voedsel is natuurlijk de eigen waakzaamheid. Dus:
- lees in de winkel (af en toe) de etiketten goed vóór de aankoop
- bij verse producten thuis die een paar dagen oud zijn: kijk, ruik, proef; bij twijfel weggooien
- vlees van allerlei soort altijd goed doorbakken, althans door en door verhitten
- en vooral: eet niet teveel, wel gevarieerd, koop niet al te goedkoop, en beweeg voldoende.
Tenslotte: wie zeker wil stellen dat hij veilig eet, moet vooral de juiste keuzes maken. Dus niet teveel, en niet teveel zout, zoet of vet. Want door verkeerd te eten ontstaat meer schade dan door onveilig eten.