Biotechnologie is: bij planten of dieren nageslacht opwekken dat op natuurlijke wijze niet mogelijk zou zijn. Dus bijvoorbeeld bij een vuurvliegje de eigenschap 'licht geven' lospeuteren, en dat inbouwen in een aardappelplant. Het kan allemaal, is spannend en leuk, maar ook riskant.
Er zijn drie hoofdvormen van biotechnologie te onderscheiden:
• Transgenese – een eigenschap van een dier (bijvoorbeeld 'licht geven' van een vuurvliegje) inbouwen in een plant; dit zou in de natuur uiteraard nooit kunnen.
• Cisgenese - de groeikracht of de ziektebestendigheid van een wilde aardappel inbouwen in een lekker smakend ras aardappel; dit lijkt op 'de natuur een stevig handje helpen'.
• Synthetische biotech - een in het lab gemaakte kunstmatige eigenschap (bijvoorbeeld de combinatie blauwkleuring en kronkelige groei) inbouwen in een tulp; volkomen tegennatuurlijk, maar in beginsel kán dit.
Nuttig of gevaarlijk
Het is duidelijk dat je met biotech dingen kunt doen die heel nuttig of handig uitpakken, maar ook zaken die ronduit gevaarlijk zijn. Iets wat echt zou kunnen, is een bacterie die olie-achtige stoffen opeet. Superhandig om vervuilde grond mee schoon te maken. Maar o wee als die bacterie zich onhoudbaar verspreidt naar olie-opslagtanks in Rotterdam of naar Saoedi-Arabië.
De natuur zelf kan al zo gevaarlijk zijn. De Spaanse griep vergde honderd jaar geleden tientallen miljoenen doden. En wat te denken van Aids, het Sars-virus, de Q-koorts? Als planten of dieren met biotech bijvoorbeeld 'extra sterk' zijn gemaakt, moet je er niet aan denken dat zo'n superorganisme een dodelijke ziekte gaat overbrengen.
Stand van zaken
Met biotechnologie kán heel veel, maar als het om voeding gaat, gebeurt er nog heel weinig. Genetische gemanipuleerde soja en mais worden in de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië op grote schaal geteeld, maar bijna altijd voor verwerking tot veevoer of biobrandstof.
In Europa stelt de teelt van biotech gewassen vrijwel niets voor. Alleen in Spanje groeit mais, en in enkele andere landen een heel klein beetje. Een uitgebreid overzicht staat bij Gentechn.nl. Het grote biotech-concern Monsanto lijkt zich terug te trekken uit Europa.
Wel worden in Europa enkele ingrediënten (kleine toevoegingen) gebruikt die afkomstig zijn van gemanipuleerde planten of micro-organismen. Bijvoorbeeld soja- en maismeel, vitamines en citroenzuur.
Als een voedingsproduct onderdelen bevat die gemaakt zijn via genetische modificatie, dan moet dat op het etiket staan.
Meer info
• Een zeer goedgeinformeerde site is Gentech, met actueel nieuws, achtergronden, toelichtingen en uitleg. Goed leesbaar, begrijpelijke teksten, en helemaal bij de tijd.
• Op LIS-Consult is onder meer te vinden hoe veel gentech gewassen er worden verbouwd. Of download pdf.
• Wie 'van alles' over biotech wil weten kan kijken op de Biotechnologiepagina (vrij algemeen).
• De Rijksoverheid (ministerie van Economische Zaken) heeft een eigen dossier Biotech.
• Veel basisinformatie is te vinden op allesoverdna, speciaal gericht op havo, vwo of een algemeen publiek.