Nederlandse boeren zetten hun kont dwars tegen het stikstofbeleid. Met blokkades, vernielingen en brandstichtingen willen ze hun eigen korte-termijn-belangen verdedigen. Daarbij roepen ze veelvuldig 'Geen boeren, geen voedsel', of 'No farmers, no food', in de hoop dat gewone burgers daarvan zullen schrikken. Echter: er klopt niets van! Ook als de veestapel halveert, zal niemand daar honger van leiden - in tegendeel.
(zie ook de update)
Succes en keerzijde
Nederlandse boeren zijn zeer succesvol. Ze zijn vaak wereldkampioen in productie per hectare of per euro of per dier, dat is waar. De keerzijde van dat succes is ernstig dierenleed en vooral de vergifitiging van de Nederlandse bodem en lucht met stank, stikstofverbindingen en fosfaat. Nederland komt óm in de stront, terwijl de grondstoffen daarvoor zijn aangevoerd vanuit de hele wereld en waarvoor oerwoud is gekapt.
EU en subsidies
Tegen deze nadelen treedt de Nederlandse overheid nu op, daartoe aangemaand door de Europese Unie – want Nederland is in dit opzicht 'het smerigste jongetje van Europa'. De Europese Unie kunnen we maar beter te vriend houden, want zonder de vele afspraken binnen de deze Unie zouden de Nederlanse boeren helemaal nergens zijn. Boeren leven van Europese subsidies en zonder die bijdragen zouden er zeer vele failliet gaan.
Turbo maakte kwestbaar
Kijken we iets verder dan de ernstige problemen van vandaag, dan zien we dat er nog veel dringender redenen zijn om het Nederlandse en hele 'westerse' landbouwsysteem flink op de schop te nemen. Door de succesvolle 'turbo'productie is de voedselvoorziening heel kwetsbaar geworden. Doorgaan op de oude voet kan pas écht leiden tot hongersnood en als gevolg daarvan revolutionaire maatschappelijke woelingen.
Oekraïne
De kwetsbaarheid blijkt bijvoorbeeld door de oorlog in Oekraine. Een heel beperkte, regionale oorlog, maar met de directe dreiging van hongersnood voor Afrika en het Midden-Oosten, omdat daar de afnemers zitten van het Oekraiense en Russische graan. Maar Rusland is ook een grote leverancier van kunstmest. En natuurlijk van gas; wordt het bibberen komende winter?
Dierziektes
De kwetsbaarheid van ons voedselsysteem is echter nog veel omvangrijker. Hoe veel duizenden (of miljoenen?) kippen zijn er al vernietigd omdat er vogelgriep heerst? Hoe veel duizenden varkens zijn 'geruimd' wegens de varkenspest? Of miljoenen eieren weggegooid door gebruik van een gevaarlijk 'schoonmaakmiddel'? Groenten en fruit die in de buitenlucht groeien moeten telkens met gif worden bewerkt tegen beestjes of schimmels. Vleesdieren kunnen vaak niet overleven (tot de slacht) zonder antibiotica.
Bananen, koffie, tarwe
Wereldwijd is het nog erger. Neem de bananen: die zijn bijna allemaal van slechts één ras. Dat ras (ook een 'turbo'-variant) is vatbaar voor schimmels, waardoor voortdurend dreigt dat de halve bananenoogst mislukt. Nu kunnen we leven zonder bananen, maar ook voor de koffie is deze dreiging aanwezig – minder acuut, maar potentieel met enorme gevolgen. Ook de productie van 'wereldvoedsel' als tarwe, rijst en mais is nu afhankelijk van slechts enkele rassen, wat ronduit kwetsbaar maakt.
Turbo-landbouw móet anders
Het is jammer maar helaas: de turboproductie van voedsel heeft sinds pakweg een halve eeuw grote delen van de wereld gevrijwaard van honger, maar de nadelen daarvan (kwetsbaarheid, vervuiling) dringen zich nu op en noodzaken tot een écht andere aanpak. Voor een noodzakelijke wijziging is nog tijd, maar er kan géén begrip zijn voor boeren die nu de kont tegen de krib gooien om hun korte-termijn-belangen te verdedigen – terwijl ze nota bene ruim gecompenseerd zullen worden als hun bedrijf ermee moet stoppen.
Voor Nederland geldt vooral: 'Meer gezond eten? Dan minder vervuilende boeren!'
[update] Voedingsprofessor Martijn Katan betoogt ongeveer hetzelfde in zijn kolom in NRC van 16 september, maar dan ondersteund met getalsmatige gegevens.