Een boer die grond bezit, zorgt er graag voor dat die grond zo gezond mogelijk is. Zodat zijn oogst zo groot en goed als mogelijk is en hij er mooi aan verdient. Maar helaas: akkerland is vaak niet in het bezit van de boer, maar van een grote belegger die zelf zoveel mogelijk geld wil verdienen met die grond. Gevolg: de grond raak verpest.
Boeren pachten (huren) vaak grond. Soms omdat ze geen geld hebben om het te kopen. Soms omdat ze wel willen kopen maar de eigenaar niet wil verkopen. En soms om te voorkomen dat ze op dezelfde grond telkens dezelfde gewassen verbouwen - dat lokt ziektes uit.
Lasten en lusten
Maar als een boer grond pacht, en het dus maar één of een paar jaar in beheer heeft, is hij terughoudend om te investeren in de kwaliteit van de grond. Want dan heeft hij wel de lasten, maar niet de lusten. Deze situatie is in juni 2015 goed beschreven door het LEI, onderdeel van de Wageningen Universiteit.
De markt werkt niet
Gevolg is dat grond soms uitgeput raakt, en er ziektes in de grond kunnen komen, of juist te veel gif, of dat grond door zware machines te veel verdicht. Kortom: de bodemvruchtbaarheid vermindert. Sterker nog: die holt achteruit, meldt het LEI.
Ofschoon de ideologie dat ‘de markt’ elk probleem kan oplossen erg hardnekkig is, lukt dit niet bij de ‘grondmarkt’ (pachten, aan- en verkoop van boerengrond).
Grondpaspoort
Een oplossing is volgens het LEI dat er een betrouwbaar keurmerk komt voor akkerland. Zodat voor eigenaar, koper en pachter duidelijk is wat de kwaliteit is van die lap grond, zowel bij het begin als het einde van een pachtperiode. Om te komen tot zo’n ‘paspoort’ voor grond is wel samenwerking nodig tussen alle belanghebbende partijen: grootgrondbezitters, boerenorganisaties, loonwerkers, banken en allerleid adviseurs.
Weg van kunstmest en gif
Zorgen voor een gezonde bodem vraagt voor veel boeren nog ‘omdenken’: afstappen van jarenlange gewoontes. Boeren geven hun gewas vaak ‘krachtvoer’ in de vorm van kustmest. En schadelijke insecten en schimmels worden bestreden met gif. Maar onder de grond hebben plantenwortels juist bepaalde schimmels en bacteriën nodig om goed te kunnen groeien - kunstmest is dan minder nodig.
Lees ook hoe een Nederlandse grond-deskundige in Spanje een lap dorre grond laat herleven.