Een echt handig overzicht van alle keurmerken is lastig te maken. Want je vergelijkt dan al gauw appels met peren, of met kokosnoten, of met balpennen.
We geven toch een kort overzicht, met speciale aandacht voor het Voedingsvinkje en het 'stoplicht'.
Voor product of proces
Een keurmerk werd van oudsher gegeven voor een product: is het gewoon, is het goed, of heel erg goed? Tegenwoordig slaat een keurmerk vaak op het proces: hebben de dieren fijn geleefd of wordt het milieu niet te zeer belast?
Laatstgenoemde zaken zou je samen kunnen vatten met de term 'duurzaam'. Dan hebben de dieren fijn geleefd, wordt het milieu niet onnodig belast, zijn mensen niet uitgebuit en is het product goed en gezond. Maar zo'n allesomvattend keurmerk is er niet.
Overzicht logo's
• Het meest complete overzicht is te vinden bij FoodHolland. Helaas zonder onderscheid tussen kwaliteit voor product of proces. Handig is daar wel een overzicht van de logo's, ook nog eens onderverdeeld naar productsoort.
• De ConsuWijzer geeft heel veel achtergrondinfo (over de waarde en betrouwbaarheid) van keurmerken, maar helaas lang niet volledig. Ze hebben een lijstje met de zeven hoogst gewaarde keurmerken.
• Milieu Centraal geeft ook heel veel toelichting. Kijk bij 'Voedselkeurmerken' en kies in de rechter kolom voor een van deze vier: landbouw, streekproducten, eieren, of vlees-zuivel-vis.
• Het Voedingscentrum heeft ook een overzichtsartikel over keurmerken, en is verder vooral gericht op gezondheid.
Kwaliteitssystemen
Terwijl een keurmerk iets zegt over een product, zegt een kwaliteitssysteem iets over de manier waarop het is geproduceerd. Eieren bijvoorbeeld kunnen het keurmerk 'Vrije uitloop' hebben. Maar voor die eitjes kunnen ook kwaliteits-certificeringen gelden als EurepGAP én de CBL-BRC-code, dus inclusief ISO en HACCP, en geautoriseerd door GFSI. Huh?! Hieronder staat uitleg.
Supermarkten zijn ook druk in de weer geweest met keurmerken en certificeringen. Daar hebben boeren en tuinders ook mee te maken, net als veilingen, slachterijen, voedingsmiddelenbedrijven, handelaren, transporteurs en distributeurs. Kortom: alle schakels in de keten van productie en handel. Behalve consumenten, tot nu toe. Dat komt onder meer omdat supermarktketens eigenlijk maar één kwaliteit en één merk echt belangrijk vinden: zichzelf.
Voedselvinkje en stoplicht
Twee belangrijke keurmerken lichten we er hier uit: het Voedselvinkje en het stoplicht.
Het Voedselvinkje is sinds voorjaar 2011 een samenvoeging van het 'Gezonde klavertje' van Albert Heijn en 'Ik kies bewust' van Unilever en de zuivelindustrie.
Voor nuttige of noodzakelijke producten: een relatief gezonde keuze, dus niet te veel (ongezond) vet, zout of suiker.
Voor niet-noodzakelijke producten als snacks, koek, snoep of frisdrank: een nog relatief gezonde keuze, bijvoorbeeld iets minder suiker.
Het 'stoplicht' is heel duidelijk, met dus weinig nuance.
Per onderdeel van een product (vet, verzadigd vet, suiker, zout) is met een kleur aangegeven wat er aan de hand is.
Rood = niet echt gezond,
Geel = gaat ermee door,
Groen = prima.
• EurepGAP staat voor een zekere basiskwaliteit voor groente en fruit, en straks ook voor vlees. Veel grote supermarkorganisaties in Nederland en elders in Europa eisen van hun leveranciers (boeren, tuinders enverwerkers) dat die EurepGAP-gecertificeerd zijn. Dit houdt onder meer in dat zij systematisch proberen fouten te vermijden, en bij problemen altijd kunnen terugzoeken waar het kennelijk toch mis ging. EurepGAP wordt steeds belangrijker, en lijkt uit te groeien tot een algemene kwaliteitsstandaard voor voedingsmiddelen.
• De CBL-BRC-code is een inspectieprotocol, dat geldt voor handelaren en supermarkts. Het zegt vooral iets over het proces, nauwelijks over het product. Voedselveiligheid staat centraal. BRC staat voor British Retail Consortium en is opgesteld door Britse supermarktketens. De Nederlandse branche-organisatie voor supermarkts, het CBL (Centraal Bureau Levensmiddelenhandel) heeft een eigen versie van BRC gemaakt.
• HACCP (hazard analysis and critical control points) staat voor een zorgvuldige manier van werken, waarbij er systematisch aandacht is voor die punten waar het makkelijk mis kan gaan met de voedselveiligheid. Het is een soort uitgebreid, dynamisch protocol, dat beschrijft wat je moet doen en laten.
• ISO is de International Standard Organization. Deze stelt standaarden of normen op van alles en nog wat. De standaard ISO 9000 beschrijft wat je moet doen voor een goede bedrijfsvoering. De norm 14001 zegt iets over milieumanagement. Kijk ook bij het NEN, het Nederlands Normalisatie Instituut.