Supermarkten presenteren zich soms als gastheren. U bent van harte welkom. En onthoud vooral goed: dáár is de kassa.
Heeft een individuele consument hier nog iets te zeggen?
In een grote supermarkt met allemaal lekkers, gratis koffie en voor de kleintjes een eigen winkelkarretje of een videohoekje, kun je lekker shoppen, maar alles is overduidelijk gericht op kopen. Een enorme commerciële almacht - daar heb je als enkele consument heel weinig tegen in te brengen.
Maar als veel klanten samen actie ondernemen, spitst de winkelbaas zijn oren en buigt weer vol dienstbaarheid. Zo'n gezamenlijke actie is goed op te zetten door de Consumentenbond, of Greenpeace of soortgelijke organisaties.
Consumenten of burgers
De Consumentenbond is verreweg de grootste organisatie die namens consumenten probeert een vuist te maken tegen de marktmacht van fabrikanten en winkelketens. Een klein keffertje is Foodwatch.
Omdat consumenten tevens burgers zijn, let ook de overheid erop dat belangen van burgers het niet compleet afleggen tegen de slagkracht van de commercie. Daarom zijn er wetten en regels ter bescherming van consumenten; zie daarvoor 'Wetten en regels'.
Diezelfde overheid wil ook de belangen van handel en industrie dienen, en die laten zich samenvatten als: de vrijheid om consumenten ertoe over te halen hun producten te kopen.
Burgers en consumenten
Het behartigen van consumentenbelangen wordt steeds belangrijker. Het kán worden gezien als een nieuwe vorm van democratie. In een echte democratie kunnen burgers, via verkiezingen, allerlei wetten en regels maken - iedere stem telt. Daarentegen kunnen consumenten hun wensen uiten door wel of niet te kopen, én door gezamenlijke hun mening kenbaar te maken via consumentenbonden - dan telt vooral het geld.
Om belangenbehartiging (maar ook formele democratie) mogelijk te maken is informatie nodig. Dus een zekere openheid of transparantie. Aan die openheid wil deze website bijdragen.
Belangen en beleid
• Namens de overheid let vooral de Keuringsdienst van Waren (opgegaan in de NVWA, de Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit) op de belangen van consumenten.
• De Consumentenautoriteit behandelt klachten alleen als hele groepen consumenten daar last van hebben.
• Ook de SER (Sociaal-Economische Raad) trekt zich de positie van consumenten aan.
• In de regelgeving van de EU is ook veel aandacht voor consumenten; van belang is hier de EFSA, de Europese Voedselveiligheids Autoriteit.
• Het CBL (Centraal Bureau voor de Levensmiddelenhandel) is de belangenorganisatie van het grootwinkelbedrijf. Het CBL wil 'het behartigen van de belangen van consumenten tegenover de voedingsmiddelenindustrie' ook op zich nemen. Voor consumenten is dat natuurlijk een bedenkelijke belangenbehartiger, maar daar waar het klopt is het mooi meegenomen.
• Een overtuigde, vrij radicale visie op de groeiende consumentenmacht staat op Globalinfo.